Çevirmenler Meslek Birliği, 7 Haziran’da altyazı ve seslendirme çevirileri hakkında yayınladığı kamuoyu açıklamasıyla, Türkiye’de çevirmenlerin maruz bırakıldığı emek sömürüsüne dikkat çekiyor.
2006 yılında kitap çevirmenleri tarafından kurulan, 2009 yılından itibaren ise altyazı, seslendirme, tiyatro çevirisi yapan çevirmenleri de temsil etmeye başlayan Çevirmenler Meslek Birliği (ÇEVBİR) tarafından yayınlanan açıklamada; dizi ve filmlerin altyazı ve seslendirme çevirilerinin kalitesi hakkında, sosyal medya üzerinden çevirmenlere yöneltilen şikâyet ve eleştirilerin izleyicilerin çeviri sektöründe yaşanan büyük emek sömürüsünden haberdar olmamasından kaynaklandığı belirtiliyor.
Televizyon kanalları ve dijital platformlarda yayınlanan dizi, film ve belgesellerde hatalı, kötü veya kalitesiz altyazı ve seslendirme çevirileri ile karşılaşılmasının altında düşük ücretler, kabul edilemeyecek sözleşme koşulları ve çevirmene gerekli zamanı tanımayan teslim tarihleri gibi nedenlerin yattığını ifade eden ÇEVBİR, bu çevirilerdeki kalite erozyonunun asıl sorumlusu olarak sektörde süregelen sömürü düzenine işaret ediyor.
Yayınladığı bu açıklama ile meslektaşlarını sektörde yaşanan sömürü sistemini değiştirecek mesleki talepleri örgütlenerek sahiplenmeye davet eden ÇEVBİR, izleyicilerden ise altyazı ve seslendirme çevirilerindeki sorunlar hakkındaki tepkilerini konunun asıl sorumlularına, yani kanallara, platformlara ve aracı kuruluşlara yöneltmelerini rica ediyor.
ÇEVBİR’in altyazı ve seslendirme çevirisi asgari ücret tarifelerine ve ilgili tip sözleşmelere birliğin sitesinden erişilebilir.
ÇEVBİR yönetim kurulunun 7 Haziran 2021’de yayınladığı kamuoyu açıklamasının tam metni için:
Sosyal medyada, çeşitli TV kanalları ve dijital platformlarda yayınlanan dizi ve filmlerin altyazı ve seslendirme çevirileri hakkında şikâyetler, hatta ithamlarla karşılaşıyoruz. Söz konusu şikâyet ve ithamların doğrudan çevirmenlere yöneltildiğini, bunun ardında ise alana ve bilhassa alandaki büyük emek sömürüsüne dair bilgi eksikliği olduğunu görüyoruz.
Her alanda olduğu gibi çeviri alanında da “kötü” olarak değerlendirilen işler, “iyi” olarak değerlendirilenlerden daha fazla konuşuluyor, eleştiriliyor. Bunun farkındayız. Eleştirinin, gelişimi ve değişimi beraberinde getirdiğine inanıyoruz ancak eleştirinin bitip şikâyet ve ithamların başladığı noktada, kimi zaman ekranlarınızda izlediğiniz dizi ya da filmlerin çevirisinden yakındığınızda, bu çevirileri kalitesiz bulduğunuzda, sorumluluğun sadece çevirmene ait olmadığını hatırlayın istiyoruz. Altyazı ve seslendirme çevirmenlerinin icra ettiği meslek, dünyanın birçok ülkesinde el üstünde tutulan bir alanken Türkiye’de işverenler, yerli platformlar, yerli kanallar ve yabancı platformlar için çeviri hizmetini üstlenen aracı kurumlar tarafından meslektaşlarımıza “ucuz işgücü” gözüyle bakılarak çok düşük ücretler ve kabul edilemeyecek sözleşme koşulları dayatılıyor. Çevirmenlerin 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında işlenme eser sahipliğinden doğan mali ve manevi hakları gasp ediliyor. Bunun yanı sıra bilgi birikimi, araştırma ve yaratıcı emek gerektiren çeviri süreci, akıl almaz teslim tarihleriyle sıkıştırılıyor. Mesleğimizin bu şekilde değersizleştirilmesi, yetkin çevirmenlerin meslekten uzaklaşması ve gerek dijital platformlarda gerek TV kanallarında karşılaştığınız çevirilerin, ne yazık ki, yer yer “kötü” olması sonucunu doğurabiliyor.
Biz ÇEVBİR olarak, ÇEVBİR çatısı altındaki altyazı-seslendirme çevirmenleri olarak, bu durumla mücadele ediyoruz ve etmeye devam edeceğiz. Yukarıda anılan tüm kurumların çevirmen ücretlerinde ulaşması gereken asgari seviyeyi, ÇEVBİR olarak kamuoyuna duyurduğumuz ve ilgili kurumlarla paylaştığımız tarifelerde detayıyla belirttik. Ayrıca etik ilkeler ışığında hem işverenlerin hem çevirmenlerin haklarını koruyan tip sözleşmeler ÇEVBİR tarafından hazırlanarak ilgili kurumlar ve kamuoyuyla paylaşıldı.
Başka birçok alan gibi bu alanda da olumlu yönde adımların atılabilmesi için ilgili tarafların işbirliği içinde hareket etmesi gerekiyor. Bunun için örgütsüz meslektaşlarımız ve izleyicilerden destek bekliyoruz. Özellikle izleyicilerden dileğimiz, tepkilerini hangi koşullarda çalıştığı bilinmeyen bir meslektaşımıza yöneltmek yerine asıl sorumlu olan ve sahip oldukları ekonomik olanakları iyi çeviri dışında her şey için kullanabilen kanallara, platformlara ve aracı kuruluşlara yöneltmeleri. Tüm meslektaşlarımızı da ÇEVBİR çatısı altında bir araya gelmeye, taleplerimizi birlikte sahiplenmeye davet ediyoruz. İyi çeviriye yönelik ortak talebimizi ancak bu şekilde hayata geçirebiliriz.
