İspanyol yönetmen Pedro Almodóvar’ın yeni filmi Madres paralelas’ın Javier Jaén imzalı afişini “çıplaklık karşıtı kuralları” ihlâl ettiği gerekçesiyle sansürleyen Instagram özür diledi. Açıklamada sanatsal bir bağlam içeren durumlar da dâhil belirli hususlarda çıplaklık konusunda istisna yapılabileceği belirterek “Gönderileri geri yükledik ve neden olduğumuz karışıklık için çok özür dileriz,” denildi.
Instagram ve bağlı olduğu ana şirket olan Facebook kullanıcıları, “Topluluk Kuralları” kapsamında belli kısıtlamalara tabi tutuluyor. Özellikle kadın bedeni üzerinden yürütülen ve cinsiyetçi oldukları yönünde tepki gören yasaklar uyarınca kadınların meme ucunu tasvir eden görseller sansürleniyor. Erkeklere ait meme ucu tasvirlerini içeren paylaşımlardaysa böyle bir yaptırım söz konusu değil. Platformların uzun süredir devam eden ayrımcı kısıtlamalarına tepki olarak bugüne kadar pek çok kampanya yürütüldü. Bunlardan en dikkat çekeni “Free the Nipple” (Meme Uçlarına Özgürlük) etiketiyle yapılan paylaşımlardı. Sanatçıların, ünlülerin de destek verdiği bu sosyal medya eylemi geniş yankı buldu. Yine sansüre tepki olarak yaratıcı bir proje hayata geçirildi. Miami Ad School öğrencileri Evelyne Wyss, Marco Russo ve Morgan-Lee Wagner, sadece yakın çekim meme uçlarını paylaştıkları “Genderless Nipples” (Cinsiyetsiz Meme Uçları) adlı bir Instagram hesabı açarak platformun cinsiyet algoritmasını alt üst etmeyi başardı. Ancak ne Instagram ne de Facebook yasak ve kısıtlamalarını gözden geçirip olumlu bir adım atmış değil. En son yaşanan sansür vukuatı platformların “bazı kaideler” dışında uygulamalarını aynen sürdüreceğini düşündürüyor.
Dünya prömiyerini, aynı zamanda 1 Eylül’de açılışını yapacağı 78. Venedik Film Festivali’nde gerçekleştirecek olan Madres paralelas’ın tanıtım afişi geçtiğimiz günlerde paylaşılmıştı. İspanyol tasarımcı Javier Jaén’in elinden çıkan, meme ucundan bir damla sütün aktığını tasvir eden afiş, Instagram tarafından “çıplaklık karşıtı kuralları” ihlâl ettiği gerekçesiyle platformdan kaldırılmıştı. Jaén, platformun bu yaptırımından dolayı utanç duyması gerektiğini belirtmiş, afişi de platformda yeniden paylaşmıştı. Çok sayıda sosyal medya kullanıcısı da Instagram’ın sansür uygulamasına tepki göstermişti.
Sansüre sessiz kalınmamasının ardından Instagram’ın sahibi Facebook şirketinden yapılan açıklamada afişin, çıplaklığa karşı kuralları çiğnediğinin tespitinden sonra kaldırıldığı, ancak bazı istisnai durumlarda bunun tolere edilebileceği ifade edildi. Şirketin AP’ye (Associated Press) yaptığı açıklamada şöyle denildi: “Başlangıçta çıplaklığa karşı kurallarımızı ihlâl ettiği için bu görüntünün birkaç örneğini kaldırdık. Ancak, açık bir sanatsal bağlamın da dâhil olduğu belirli durumlarda çıplaklığa izin vermek için istisnalar yapıyoruz. Bu nedenle, Almodóvar’ın film afişinin paylaşıldığı gönderileri geri yükledik ve bunun neden olduğu kafa karışıklığı için özür dileriz.”
Javier Jaén: Instagram bana işimin tehlikeli olduğunu söylüyor
Tasarımcı Jaén de AP’ye yaptığı açıklamada, Almodóvar’ın da afiş konusunda kişisel desteğini sunduğunu ifade etti: “Bana Instagram’dan önce de filmler çektiğini, filmlerinin birer afişi olduğunu ve Instagram’dan sonra da işini yapmaya devam edeceğini söyledi.” Jaén olaydan duyduğu şaşkınlığı ise şu sözlerle anlattı: “Bu (meme ucu) muhtemelen doğduğumda gördüğüm ilk görüntü. Instagram gibi bir şirket çıkmış bana işimin tehlikeli olduğunu, insanların onu görmemesi gerektiğini, pornografik olduğunu söylüyor. Düşünsenize, kim bilir kaç kişiye vücutlarının kötü olduğunu, tehlikeli olduğunu söylüyorlar. Teknolojimiz bağlamı ayırt edemiyor diyorlar. Bana ne bundan. Öyleyse teknolojini değiştir.”
Pedro Almodóvar: Algoritmanın kalbi olamaz
Almodóvar da e-posta üzerinden paylaştığı açıklamasında insanların tepkisinin algoritma karşısında zafer kazandığını dile getirerek, yasağa karşı tepkilerini ortaya koyanlara teşekkür etti. “Makineler bize ne yapıp ne yapamayacağımızı söylemeye başlamadan önce bu konuda tetikte olmalıyız,” diyen yönetmen yasağa tepki gösterenlerle ilgili şu sözleri dile getirdi: “Neyin müstehcen neyin saldırgan olduğuna karar veren algoritmanın ardındaki zihinlerin dikkatini çekmeyi başardınız ve afişin özgürce dolaşıma girmesini sağladınız. Ne kadar bilgiye sahip olursa olsun algoritmanın bir kalbi ya da sağduyusu olamaz.”
Arzunun Kanunu (La ley del deseo, 1987), Annem Hakkında Her Şey (Todo sobre mi madre,1999), İçinde Yaşadığım Deri (La piel que habito, 2011), Acı ve Zafer (Dolor y Gloria, 2019) gibi pek çok unutulmaz filme imza atan Pedro Almodóvar, en son İngilizce olarak çektiği ilk filmi olan, kısa metrajlı İnsan Sesi’ni (Human Voice, 2020) izleyiciyle buluşturmuştu. Penélope Cruz’un başrolde olduğu Madres paralelas, aynı doğum yapan üç kadının birbirine paralel ilerleyen yaşamlarını konu alıyor. Filmde Cruz’a Aitana Sánchez Gijón ve Milena Smit eşlik ediyor.
