RTÜK’ün, yayın durdurma kararına uyulmadığı gerekçesiyle yayın lisansını iptal ettiği Açık Radyo’nun başvurduğu idare mahkemesi yürütmeyi durdurma kararı verdi. Açık Radyo’da yayınlanan Açık Gazete’nin 24 Nisan tarihli programında yayına katılan konuğun “Ermeni soykırımı” ifadesini gerekçe göstererek idari para cezası ve beş kez yayın durdurma cezası veren Üst Kurul, 3 Temmuz’da radyonun lisansının iptal edildiğini duyurmuştu.
Radyo Televizyon Üst Kurulu (RTÜK), 22 Mayıs’ta gerçekleşen Üst Kurul toplantısında aldığı kararla, Açık Radyo’ya üst sınırdan 189 bin 282 TL idari para cezası ve beş program durdurma cezası verdi. Açık Gazete yayınına katılan konuğun “…Ermeni, yani Osmanlı topraklarında gerçekleşen tehcir ve katliamların, soykırım olarak adlandırılan katliamların 109. Yıldönümü, sene-i devriyesi. Bu yıl da yasaklandı biliyorsunuz Ermeni soykırım anması” ifadeleri nedeniyle “toplumu kin ve düşmanlığa tahrik” gerekçesiyle yaptırım uygulayan RTÜK, açıklanan kararda ihlalin bir yıl içinde tekrarı halinde, yayının on güne kadar durdurulacağı ve bir kez daha tekrarı halinde Açık Radyo’nun yayın lisansının iptal edileceğini ihtar etti. Ceza kararıyla ilgili 28 Haziran’da paylaşılan açıklamasında Açık Radyo, yayın hayatına başladığından bu yana her zaman düşünce ve ifade özgürlüğünü ve bunun doğal bir sonucu olan basın özgürlüğünü savunduğunu, yayınlarını da bu ilkeler çizgisinde sürdürdüğünü ifade etti. Ceza kararlarının evrensel hukuk ve gazetecilik ilkeleri doğrultusunda kabulünün mümkün olmadığı belirtilen açıklamada program içinde, ifade ve düşünce özgürlüğünün sınırlarını aşan bir ifade ve gazetecilik ilkelerine aykırı bir yön bulunmadığı vurgulandı. “Anılan programın toplumu kin ve düşmanlığa tahrik edici ve toplumda nefret duyguları oluşturabilecek nitelikte olabilmesi mümkün değildir,” denilen açıklamada verilen cezanın hatalı bulunduğu ve hukuki yollara başvurulacağı ifade edildi.
Mahkeme kararı beklenmeden lisans iptali
RTÜK üyesi İlhan Taşcı, sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımla RTÜK’ün Açık Radyo’nun yayın lisansını beş gün program durdurma cezasına uymadığı gerekçesiyle iptal ettiğini duyurdu. Üst Kurul, cezayı 6112 sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun’un 32. maddesinin beşinci fıkrasında düzenlenen “…Programlarının yayını veya yayınları süreli durdurulan medya hizmet sağlayıcı kuruluşun yaptırım kararının tebliğine rağmen kararın gereklerine aykırı olarak yayınlarına devam etmesi halinde yayın lisansının iptaline karar verilir,” hükmü uyarınca uyguladı. bianet’e konuşan Açık Radyo kaynakları ilk cezaya yürütmeyi durdurma davası açtıklarını belirterek RTÜK’ün kararı beklemeden ceza verdiğini ifade etti.
Açık Radyo ise yayın durdurmayla beraber verilen para cezası için karardaki gibi taksitlendirme talebinde bulunulduğunu, bu talebin kabul gördüğünü ve ilk taksidin ödendiğini belirterek “Böylece yasaya karşı direnmek ve yargı yolu dışında bu karara karşı gelmek gibi bir niyetimizin olmadığı ve iyi niyetli bir süreç sürdürmeye çalıştığımız ortadadır,” açıklamasında bulundu. Yayın izninin iptali noktasına gelinmesinin kabul edilemez olduğunun altını çizen Açık Radyo, benimsediği ilkeler doğrultusunda yayınlarına devam edeceğini bir kez daha deklare ederek yasal müracaatların yapılacağını bildirdi.
Açık Radyo, gelişmelerin akabinde yayımladığı yeni açıklamada tebligat sürecinin nasıl geliştiğini anlattı. Açıklamada kendilerine “program durdurma” cezasına ilişkin kararın iletilmediği ifade edildi. UETS sisteminden kaynaklanan teknik bir nedenle detaylara ulaşılamadığı ve Açık Radyo’nun yayın durdurma gününün tebliğini beklediği, bu süreçte de yayınlara devam edildiği belirtildi. Kendilerine ulaşan ilk tebligatta iletilen para cezasının ilk taksidinin ödendiği hatırlatılan açıklamada, “Radyomuzun, RTÜK kararını yerine getirmeme yönünde bir iradesi bulunmamakta olup; yayın durdurma kararının yerine getirilememiş olmasının bu nedenle UETS’den kaynaklanan teknik aksaklığın bir sonucu olduğu kesindir,” ifadeleri yer aldı.
‘Bağımsız medyaya yönelik sistematik taciz’
Açık Radyo’nun lisansının iptal edilmesi tepkiyle karşılandı. Change.org üzerinden ‘Açık Radyo’nun Kesintisiz Yayını için RTÜK Kararının İptali Talep Edin’ başlıklı bir imza kampanyası başlatıldı. RTÜK eski üyesi ve medya ombudsmanı Faruk Bildirici, ‘siyasi iktidarın sopası’ olarak nitelendiği Üst Kurul’un fikir ve medya özgürlüğünün düşmanı olduğunu ifade etti. Türkiye Gazeteciler Sendikası’nın (TGS) açıklamasında “Açık Radyo ile ilgili verdiği lisans iptal kararı, açıkça Anayasa’nın düşünce ve ifade özgürlüğünü düzenleyen 26. Maddesi’ne aykırıdır,” ifadeleri yer aldı.
RTÜK kararına ilişkin Uluslararası Basın Enstitüsü (IPI) başta olmak üzere yerel ve uluslararası düzeyde basın ve ifade özgürlüğü kuruluşlarının imzasıyla yayımlanan ortak bildiride Üst Kurul’un Açık Radyo’nun lisansını iptal etme kararı Türkiye’de bağımsız medyaya yönelik sistematik taciz olarak nitelendi. Türkiye’ye, anayasa ve uluslararası insan hakları hukuku doğrultusunda basın ve ifade özgürlüğünü koruma yükümlülüklerini yerine getirme ve Açık Radyo’nun lisansını iade etme çağrısı yapılan bildiride RTÜK’e sorumlulukları hatırlatıldı: “RTÜK’ü görevi gereğince hareket etmeye, ifade özgürlüğünü ve medyada çoğulculuğu güvence altına almaya, eleştirel ve bağımsız medyayı sansürlemek yerine korumaya davet ediyoruz.” Yetkililere medya düzenlemelerine yönelik yaklaşımlarını gözden geçirmesi çağrısı yapılan bildiride radyonun yayın lisansının iptal edilmesi kararı kınandı. Açıklamanın tamamına ve imzacıların listesine ulaşmak için tıklayınız.
Sanatçılardan yazarlara, akademisyenlerden siyasetçilere, kurum temsilcilerinden aktivistlere 515 yurttaşın imzasıyla yayımlanan ortak bildiride ise ifade özgürlüğü vurgusu yapıldı, kararın ‘kabul edilmez’ olduğu ifade edildi: “RTÜK’ün bu Radyo’nun yayınına son verme kararı kabul edilebilir türden değildir ve Anayasa’da garanti altına alınmış ifade özgürlüğüne açıkça aykırıdır. Bu kararın derhal kaldırılmasını, ifade özgürlüğüne daha fazla zarar verilmemesini talep ediyoruz.”
RTÜK’ün kararına ilişkin Açık Radyo’nun yanında duran kurumlardan Türk Tabipleri Birliği (TTB) radyonun sağlık konusunda halkı bilgilendirmedeki işlevine dikkat çekti. Açık Radyo’nun özellikle pandemi döneminde halk sağlığı için sorumlu bir yayın anlayışı benimsediğinin altını çizen TTB, kamuoyuna sağlık alanıyla ilgili doğru, objektif, bilimsel bilgilerin aktarıldığını, her zaman halk sağlığını ve kamucu sağlık sistemini savunan radyonun lisansının iptal edilmesinin kabul edilemez olduğunu ifade etti: “Açık Radyo’nun sesinin susturulması halk sağlığının korunması ve geliştirilmesi faaliyetlerine büyük zarar verecektir. 30 yıldır ‘Kainatın tüm seslerine renklerine ve titreşimlerine Açık Radyo’ diyerek yayın yapan radyonun, yayınının engellenmesi basın özgürlüğüne bir müdahaledir. Bu iptal kararı en temel, en vazgeçilmez özgürlüklerden biri olan halkın haber alma hakkının önünde de büyük bir engeldir.”
RTÜK’ün itirazına ret
Konuyu yargıya taşıyan Açık Radyo, RTÜK’ün lisansının iptal edilmesine dair aldığı karara ilişkin Ankara Bölge 10. İdare Mahkemesi’nin yürütmeyi durdurma kararı verdiğini paylaştı: “Davaya konu işlem, program yayınının durdurulmasına yönelik olduğundan ve uygulanması halinde telafisi güç zarar doğurabilecek nitelikte bulunduğundan, davalı idarenin savunması ve ara karar cevabı alınıp ya da savunma ve ara kararına cevap verme süresi geçip yeni bir karar verilinceye kadar, dava konusu işlemin yürütülmesinin durdurulmasına karar verilmiş bulunmaktadır.”
Açık Radyo, RTÜK’ün yürütmenin durdurulmasına karşı yaptığı itirazın da reddedildiğini bildirdi: “Dava dosyasında mevcut bilgi ve belgelere göre mahkemece yürütmenin durdurulması istemi hakkında verilen kararında yasaya aykırılık bulunmadığından itiraz isteminin reddine karar verilmiştir.” Kararı “Ülkedeki ifade ve basın-yayın özgürlüğü açısından umut vericidir; hukuk ve yargı işleyişi açısından da önemli bir duraktır,” şeklinde yorumlayan Açık Radyo yargı sürecinin devam edeceğini ifade etti.
“Kainatın tüm seslerine, renklerine ve titreşimlerine Açık Radyo” sloganıyla 13 Kasım 1995’te yayın hayatına başlayan, bağımsız ve kâr amacı gütmeyen bir medya kuruluşu olan Açık Radyo, bir dönem Açık Dergi’de Altyazı Fasikül’e ev sahipliği yapmıştı.
